Python පටන් ගමු! Complete Python Installation & VS Code Setup SC Guide

කෝ කෝ කට්ටිය? Software Development ලෝකෙට අලුතින් එන්න බලන් ඉන්න, නැත්නම් ටිකක් අඳුරන අයට වුනත් අද අපි කතා කරන්න යන්නේ නියම වැඩක් ගැන. ඒ තමයි Python!

මේ දවස්වල හැමතැනම Python ගැන කතා කරනවා නේද? Web Development වලටත්, Artificial Intelligence (AI) වලටත්, Data Science වලටත්, Robotics වලටත්… මේ හැමදේටම වගේ Python පාවිච්චි කරනවා. ඉතින් ඇයි මේ Python මෙච්චර ජනප්‍රිය වෙලා තියෙන්නේ? අද අපි ඒ ගැන කතා කරලා, ඔයාලට Python ලෝකෙට අත තියන්න පුළුවන් විදියට ඔක්කොම සෙට් අප් කරගන්න හැටිත් කියලා දෙනවා. ඔයාලගේ පලවෙනි "Hello, World!" program එක ලියලම ඉවර කරමු අද!

Python කියන්නේ මොකක්ද මේ? (ඒ කියන්නේ ඇයි මේකට මේ තරම් Demand?)

Python කියන්නේ High-level, Interpreted Programming Language එකක්. Guido van Rossum කියන Dutch programmer කෙනෙක් තමයි මේක 1991 අවුරුද්දේ හදලා තියෙන්නේ.

දැන් බලමු ඇයි Python මෙච්චර වටින්නේ කියලා:

• සරලයි, පහසුයි: Python කියන්නේ කියවන්නත්, ලියන්නත් හරිම ලේසි භාෂාවක්. Coding අලුතින් පටන් ගන්න අයට වුනත් ලේසියෙන් ඉගෙන ගන්න පුළුවන්.
• බහුකාර්යයි (Versatile): Python එක Web Development (Django, Flask), Data Analysis (Pandas, NumPy), Machine Learning (Scikit-learn, TensorFlow, PyTorch), AI, Automation වගේ ගොඩක් දේවල් වලට පාවිච්චි කරන්න පුළුවන්.
• විශාල Community එකක්: Python වලට ලොකු user community එකක් ඉන්නවා. මොකක් හරි ප්‍රශ්නයක් ආවොත් අහන්න, උදව් ගන්න, Tutorials හොයාගන්න ලේසියි.
• බොහෝ Libraries සහ Frameworks: Python වලට libraries සහ frameworks ගොඩක් තියෙනවා. මේවා පාවිච්චි කරලා අපිට අමතර code ලියන්නේ නැතුව වැඩේ ලේසි කරගන්න පුළුවන්.

Python 2 vs. Python 3: මොකක්ද පාවිච්චි කරන්නේ?

Python වල Versions දෙකක් ප්‍රධාන වශයෙන් තිබ්බා – Python 2 සහ Python 3. දැන් නම් Python 2 වලට Support එක නැවතිලා තියෙන්නේ. ඒ නිසා, ඔයාලා අලුතින් Python ඉගෙන ගන්නවා නම්, අනිවාර්යයෙන්ම Python 3 පාවිච්චි කරන්න!

පටන්ගමුද වැඩේ? Development Environment එක සෙට් කරගමු!

Python වලින් code ලියන්න කලින් අපිට පොඩි සූදානමක් වෙන්න ඕනේ. ඒකට තමයි Development Environment එක කියලා කියන්නේ. මේකට අපිට ප්‍රධාන දේවල් තුනක් ඕනේ වෙනවා:

1. Python Interpreter එක: මේක තමයි අපේ Python code එක පරිගණකයට තේරෙන භාෂාවට (Machine Language) පරිවර්තනය කරලා වැඩේ කරන්නේ.
2. Code Editor එකක් / IDE එකක් (Integrated Development Environment): අපේ code ලියන්න, Save කරන්න, run කරන්න මේ වගේ එකක් ඕනේ. අද අපි VS Code (Visual Studio Code) එක පාවිච්චි කරමු. ඒක Free, Lightweight, සහ ගොඩක් දේවල් කරන්න පුළුවන් එකක්.
3. Virtual Environments: මේක අනිවාර්යයෙන්ම පාවිච්චි කරන්න ඕනේ දෙයක්. Python project එකකට අදාළ packages සහ dependencies වෙනත් project වලට බලපාන්නේ නැති විදියට වෙන් කරලා තියාගන්න තමයි මේක පාවිච්චි කරන්නේ. මේක මුලින්ම පාවිච්චි කරන්න පුරුදු වෙන එක හොඳම වැඩක්.

පලවෙනි වැඩේ: Python Install කරමු!

දැන් අපි Python install කරමු. මේක Windows, macOS, Linux ඔක්කොටම පොදුයි. පොඩි පොඩි වෙනස්කම් තිබ්බත් process එක එකයි.

Windows වලට:

1. මුලින්ම යන්න Python Official Website එකට.
2. "Download Python" button එක ක්ලික් කරන්න. (අලුත්ම Python 3 version එක බාගන්න).
3. බාගත කරපු installer file එක (.exe file එක) open කරන්න.
4. Installer එක run කරද්දී, අනිවාර්යයෙන්ම "Add Python.exe to PATH" කියන option එකට tick එක දාන්න. මේක හරිම වැදගත්.
5. "Install Now" ක්ලික් කරලා installation එක ඉවර කරන්න.

macOS වලට:

1. Python Official Website එකට ගිහින් macOS installer එක බාගන්න.
2. බාගත කරපු .pkg file එක open කරලා instructions ටික follow කරලා install කරන්න.

Linux වලට:

ගොඩක් Linux distributions වලට Python කලින්ම install කරලා තියෙනවා. අපිට Python 3 ඕනේ නම්, terminal එක open කරලා මේ command එක දෙන්න:

sudo apt update
sudo apt install python3 python3-pip

(Ubuntu / Debian based systems වලට).

Installation එක හරිද බලමු:

දැන් Command Prompt (Windows) / Terminal (macOS, Linux) එක open කරලා මේ command එක ටයිප් කරන්න:

python --version

හෝ

python3 --version

මේකෙන් ඔයාලට Python Version එක පෙන්නයි. උදාහරණයක් විදියට: Python 3.10.6 වගේ දෙයක් ආවොත්, වැඩේ සාර්ථකයි!

VS Code/PyCharm සෙට් කරගමු!

Visual Studio Code (VS Code)

VS Code කියන්නේ Free, Lightweight, සහ ඉතාම බලවත් code editor එකක්. Python වලට මේක පට්ට.

1. මුලින්ම VS Code Official Website එකට ගිහින් ඔයාලගේ OS එකට අදාළ installer එක බාගන්න.
2. Installer එක run කරලා, instructions ටික follow කරලා VS Code install කරන්න.
3. VS Code එක open කරගන්න. වම් පැත්තේ තියෙන Extensions icon එක (හතරැස් කෑලි හතරක් වගේ එකක්) click කරන්න, නැත්නම් Ctrl+Shift+X (Windows/Linux) / Cmd+Shift+X (macOS) ඔබන්න.
4. Search bar එකේ "Python" කියලා ටයිප් කරන්න. Microsoft එකෙන් හදපු "Python" කියන Extension එක install කරන්න. මේකෙන් ඔයාලගේ Python code වලට Syntax Highlighting, Autocompletion, Debugging වගේ ගොඩක් දේවල් ලැබෙනවා.

PyCharm (විකල්පයක් ලෙස)

PyCharm කියන්නේ Python වලටම විශේෂයෙන් හදපු IDE එකක්. ඕනේ නම් Community Edition එක මෙතනින් බාගන්න පුළුවන්.

"Hello, World!" කියමුද? (ඔව්, ඒක තමයි පලවෙනි එක!)

දැන් තමයි නියම වැඩේ! අපි අපේ පලවෙනි Python Program එක හදමු. හැමදාම වගේ අපි "Hello, World!" කියන එකෙන් පටන් ගමු.

Virtual Environment එකක් හදමු:

Project එකක් පටන් ගනිද්දී මුලින්ම Virtual Environment එකක් හදාගන්න එක තමයි හොඳම practice එක. මේක කරන්නේ මෙහෙමයි:

1. ඔයාලා code කරන්න කැමති තැනක (උදාහරණයක් විදියට C:\PythonProjects වගේ) අලුත් folder එකක් හදන්න. මේකට අපි my_first_python_project කියලා නමක් දෙමු.
2. VS Code එක open කරලා, "File" > "Open Folder..." ගිහින් හදපු my_first_python_project folder එක open කරන්න.
3. VS Code එකේ Terminal එක open කරන්න. (Terminal > New Terminal, නැත්නම් Ctrl+` (Windows/Linux) / Cmd+` (macOS)).
4. දැන් Virtual Environment එක activate කරන්න ඕනේ. OS එක අනුව command එක වෙනස් වෙනවා:Virtual Environment එක activate වුනාම, terminal එකේ මුලට (.venv) කියලා වරහන් ඇතුලේ පෙන්වයි. ඒ කියන්නේ වැඩේ හරි!

macOS / Linux:

source .venv/bin/activate

Windows (Command Prompt):

.venv\Scripts\activate.bat

Windows (PowerShell):

.venv\Scripts\Activate.ps1

Terminal එකේ මේ command එක ටයිප් කරන්න (මේකෙන් .venv කියන නමින් Virtual Environment එකක් හැදෙනවා):

python -m venv .venv

(සමහර විට python3 -m venv .venv වෙන්න පුළුවන්).

"Hello, World!" Program එක ලියමු:

1. VS Code එකේ "Explorer" එකට ගිහින්, my_first_python_project folder එක ඇතුලේ අලුත් file එකක් හදන්න. ඒකට නමක් දෙන්න hello.py කියලා. (.py කියන්නේ Python file වලට දෙන extension එක).
2. File එක Save කරන්න (Ctrl+S / Cmd+S).

hello.py file එක open කරලා මේ code එක ටයිප් කරන්න:

print("Hello, World! From Sri Lanka! 👋")

print() කියන්නේ Python වල Built-in function එකක්, මොනවා හරි දෙයක් screen එකේ පෙන්නන්න ඕනේ නම් මේක පාවිච්චි කරනවා.

Program එක Run කරමු:

දැන්, VS Code එකේම open කරලා තියෙන Terminal එකේ, (Virtual Environment එක activate කරලා තියෙනවා නම්), මේ command එක දෙන්න:

python hello.py

හෝ

python3 hello.py

දැන් බලන්න, Terminal එකේ "Hello, World! From Sri Lanka! 👋" කියලා print වෙලා තියෙන්න ඕනේ. එහෙම වුනා නම් ඔයාලා වැඩේ සාර්ථකයි! අද ඉඳන් ඔයාලා Python Programmer කෙනෙක්! 🥳

ගැටළු ආවොත් (Troubleshooting) සහ හොඳ පුරුදු (Best Practices)

සාමාන්‍යයෙන් එන Errors:

• ModuleNotFoundError: No module named 'xyz':මේ error එක එන්නේ ඔයාලා project එකට ඕනේ කරන Python package එකක් install කරලා නැති වුනාම. මේක විසඳන්න පුළුවන් pip install package_name command එකෙන්. (pip කියන්නේ Python වල Package Installer එක). සැලකිය යුතුයි: මේක කරන්න කලින් Virtual Environment එක activate කරලා තියෙන්න ඕනේ!
• Syntax Errors:මේවා එන්නේ code එක ලියද්දී Python වල නීති (syntax) කඩ වුනාම. පොඩි පොඩි වැරදි වෙන්න පුළුවන්. උදාහරණ: 괄호 (Parentheses) අඩුවීම, Indentation වැරදි වීම, Colon (:) අඩුවීම. Error message එකේ "SyntaxError" කියලා ආවොත්, ඒ line එක හොඳට බලන්න.

හොඳ පුරුදු (Best Practices):

• Virtual Environments පාවිච්චි කරන්න: හැම project එකකටම වෙනම Virtual Environment එකක් හදාගන්න.
• Code එකට Comments දාන්න: ඔයාලා code එක ලියද්දී # mark එක පාවිච්චි කරලා comments දාන්න පුරුදු වෙන්න. මේකෙන් ඔයාලගේ code එක තව කෙනෙක්ට වගේම ඔයාලටම ආයෙත් බලද්දී තේරුම් ගන්න ලේසියි.
• Version Control පාවිච්චි කරන්න (Git): Git වගේ Version Control System එකක් පාවිච්චි කරලා ඔයාලගේ code changes save කරගන්න පුරුදු වෙන්න.

ඉවරයි නේද?

ඔන්න ඉතින් අද අපි Python කියන්නේ මොකක්ද, ඇයි මේක මේ තරම් වටින්නේ, කොහොමද පරිගණකයට Python install කරගන්නේ, VS Code එක සෙට් කරගන්නේ, Virtual Environment එකක් හදන්නේ, ඒ වගේම අපේ පලවෙනි "Hello, World!" program එක ලියලා run කරන්නේ කොහොමද කියන එක ගැන කතා කළා. ගැටළු ආවොත් විසඳගන්න හැටිත් බැලුවා.

දැන් ඔයාලට පුළුවන් Python ලෝකේට එන්ටර් වෙන්න. පොඩි පොඩි programs ලියලා බලන්න. වැදගත්ම දේ තමයි practice කරන එක.

මොකක් හරි ප්‍රශ්නයක් ආවොත්, නැත්නම් මේ post එක ගැන මොනවා හරි කියන්න තියෙනවා නම්, පහළින් comment එකක් දාලා යන්න. අපි උදව් කරන්න බලාගෙන ඉන්නවා!

තවත් අලුත් දෙයක් අරගෙන ඉක්මනටම හම්බ වෙමු. එහෙනම්, හැමෝටම ජය වේවා! 👋